Fractuurscreening en osteoporosespreekuur

Daarnaast is na een fractuur het risico op een nieuwe fractuur sterk verhoogd (5-20x), met name de eerste 1-2 jaar en blijft verhoogd gedurende 10-15 jaar na een eerste fractuur. Met name door stijging van de levensverwachting zal het aantal osteoporotische fracturen de komende jaren fors stijgen. Zo is de verwachting voor Nederland dat in de periode van 2010 tot 2025 het aantal osteoporotische fracturen met 40% zal toenemen. Niet alleen leidt dit tot aanzienlijke morbiditeit (en ook mortaliteit, vooral bij heupfracturen), maar ook tot hoge kosten, waarbij vooral heupfracturen de meeste kosten genereren.

Behandeling van osteoporose leidt tot 40% afname van het risico op een nieuwe fractuur en tot 20% afname van het sterfterisico.

Dit illustreert het belang van tijdige diagnose en behandeling, maar wereldwijd wordt osteoporose onderbehandeld. Ook in Nederland wordt naar schatting bij slechts 50% van de patiënten boven de 50 jaar met een fractuur onderzoek verricht naar osteoporose.

Screening

Er is een indicatie voor botdichtheidsmeting bij patiënten ≥ 50 jaar met een recente fractuur of een verhoogde fractuurrisicoscore ≥ 4 punten volgens de risicoscore tabel in de NHG standaard Fractuurpreventie. Denk daarnaast ook aan mogelijke oorzaken van secundaire osteoporose, zoals Vitamine D deficiëntie, medicamenteuze behandelingen (oa langdurig corticosteroïdgebruik), reumatische aandoeningen en gastro-intestinale aandoeningen (oa inflammatoire darmziekten en malabsorptiesyndromen).

Osteoporosespreekuur Sint Maartenskliniek Nijmegen

Bij recente fracturen >50 jaar of indien de fractuurrisicoscore verhoogd is, kan een patiënt desgewenst laagdrempelig verwezen worden naar de Sint Maartenskliniek locatie Nijmegen.

De afdeling Reumatologie heeft sinds 2002 een uitgebreid poliklinisch osteoporosespreekuur. Patiënten kunnen hier op verschillende manieren naar verwezen worden, bijvoorbeeld via de huisarts, behandelend reumatoloog, orthopedisch chirurg, gynaecoloog, revalidatie arts of eerste hulp arts bij fracturen. Tevens zijn wij recent gestart met de postfractuurscreening voor patiënten vanuit de SEH van het Radboud UMC.

Na het verrichten van de botdichtheidsmeting worden patiënten met osteoporose of osteopenie (in combinatie met een recente fractuur en meerdere risicofactoren, waarmee er sprake is van een behandelindicatie) uitgenodigd voor het osteoporose groepsspreekuur. Patiënten (en begeleiders) krijgen in klein groepsverband een uur lang algemene uitleg over osteoporose/osteopenie en de behandelmogelijkheden. Hierbij is veel aandacht voor interactie en het stellen van vragen. Een Physician Assistant (PA) en reumaverpleegkundige geven uitleg over de aandoening en over de algemene werking en mogelijke bijwerkingen van medicamenteuze behandeling met o.a. bisfosfonaten. Ook komen valpreventie, leefstijl- en voedingsadviezen (met betrekking tot calcium en vitamine D) uitgebreid aan bod. Het algemene doel is fractuurpreventie. Deze interactieve communicatie in groepsverband blijkt een goede invloed te hebben op het begrip over en het omgaan met deze aandoening en vooral de therapietrouw. Zonder goede uitleg en adviezen stopt de helft van de patiënten al binnen een jaar met de behandeling, zo blijkt uit onderzoek en is ook onze ervaring. Daarom hechten wij veel waarde aan het bevorderen van kennis en begrip wat uiteindelijk ten goede komt aan het zelfmanagement.

Na het groepsgedeelte worden de patiënten aanvullend door de Physician Assistant (PA) of reumatoloog gezien tijdens een individueel consult. In dit gesprek krijgt de patiënt de uitslag van zijn of haar botdichtheidsmeting en wordt het behandeladvies besproken. Dit advies is gebaseerd op de T-scores en VFA meting (Vertebral Fracture Assessment oftewel wervelhoogtemeting) bepaald bij de botdichtheidsmeting maar ook op risicofactoren (middels vragenlijst) en persoonlijke voorkeuren (shared care decision making). Zo nodig wordt er aanvullend laboratoriumonderzoek en/of röntgenonderzoek verricht en overleg gepleegd met de radioloog of een andere specialist.

Wanneer patiënten niet naar het groepsspreekuur willen komen, of wanneer er complexe problematiek is, kan een individueel poliklinisch consult bij de PA of reumatoloog gepland worden in plaats van de hierboven beschreven aanpak, waarbij er tevens tijd en aandacht is voor uitgebreide uitleg en adviezen. Wanneer de botdichtheidsmeting uitwijst dat een patiënt een normale botdichtheid heeft, wordt het groepsspreekuur voor deze patiënt in principe afgezegd. De patiënt wordt gebeld met de uitslag en er wordt een brief naar huisarts en/of verwijzer gestuurd.

Follow up

Standaard wordt 4 weken na het (groeps)spreekuur telefonisch contact opgenomen met de patiënt door een zorgverlener van het osteoporoseteam voor evaluatie van de ingezette medicamenteuze behandeling. Ook de uitslagen van de eventueel aanvullende onderzoeken worden dan besproken. Vervolgens worden patiënten voor verdere behandeling terug verwezen naar de huisarts of de verwijzend specialist, met daarbij advies over follow up middels een nieuwe botdichtheidsmeting na 3 of 5 jaar behandeling.

Conclusie

Het belang van fractuurpreventie en behandeling van osteoporose middels goede en tijdige screening, diagnostiek en behandeling mag niet onderschat worden. Met ons huidige zorgaanbod beogen wij u hierin zo optimaal mogelijk te faciliteren en te adviseren.

Praktische informatie

Samenvattend zijn in Zorgdomein dus verschillende verwijzingsopties mogelijk.

• Verwijzen via Sint Maartenskliniek >Beeldvormend onderzoek > Röntgenonderzoek > Dexa/botdichteidsmeting:
  • Alleen botdichtheidsmeting met verslag/advies aan de huisarts.
• Verwijzen via Sint Maartenskliniek >Reumatologie > Osteoporose / botziekten:
  • Botdichtheidsmeting, gevolgd door een afspraak op het osteoporose groepsspreekuur (met aansluitend individueel consult).
  • Botdichtheidsmeting met aansluitend individueel poliklinisch consult (indien groepspreekuur niet gewenst/geïndiceerd is).

Vragen?

Heeft u vragen over de screening of osteoporose? Of over een verwijzing naar de afdeling Reumatologie? Neem dan contact op voor collegiaal overleg via (024) 365 92 79, of stuur uw vraag naar: secretariaatreuma@maartenskliniek.nl